Kochań w ziemi dobrzyńskiej

Miejscowość Kochań vel Kochanie (parafia Mokowska pow. lipnowski) położona jest 6 km na północ od Dobrzynia i 8 km od prawego brzegu Wisły. Obszar ten stanowił wówczas – co jest istotne dla dalszych opisów – naturalną granicę pomiędzy Kujawami a ziemią dobrzyńską. Obecnie jest to wieś o niewdzięcznej nazwie Kochoń, a zmiana pierwotnej, szlachetnej nazwy powstała najprawdopodobniej poprzez urzędniczy błąd pisowni, lub też zmiana nastąpiła wcześniej od zniemczenia podczas wojennych okupacji lub też rusyfikacji podczas zaborów.
Jedną z pierwszych informacji odnośnie samego Kochania, jest ta, (akta 27.IV.1418r.), że Jan z Kochania był kasztelanem rypińskim1. Biorąc powyższe pod uwagę, należy wnioskować, że jako kasztelan rypiński musiał uczestniczyć w bitwie pod Grunwaldem (tym bardziej, że chorągiew ziemi dobrzyńskiej walnie się w tej bitwie odznaczyła). Inny dokument na podstawie, którego wiadomo też, że Kochań w był posiadaniu Kochańskich na pewno od początku  XV wieku2, to akt z 25 stycznia 1434 r., poręczający następstwo tronu dla jednego z synów Władysława Jagiełły, a który wymienia 27 rodów herbowych, osiadłych w ziemi dobrzyńskiej. Wystawili go wszyscy dostojnicy, w liczbie 18-tu oraz po dwóch przedstawicieli osiadłych tamże 27 rodów szlacheckich (łącznie 71 osób). Kochańscy z Kochania – już wtedy odmiennych herbów: Jan – Prawda, Mieczysław – Luba, Jan – Rola i Mikołaj z jego rodu – uczestniczyli na sejmiku dobrzyńskim, obierającym Jagiellończyka w 1434 r. (wszystkie pieczęcie zniszczone, lecz na jednej pieczęci ocalał napis „NIKOLAI DE COCHANCA”), wskazuje, że ziemię odziedziczyli po przodkach od minimum końca XIVw3. Heraldycy nasi znają tylko Kochańskich z Kochania vel Kochani herbu Prawdzic, Rola i Lubicz, z których Prawdzice i Rolowie siedzieli na Kochaniu już za Króla Jagiełły4. Uczestnictwo aż dwóch Rolów spośród Kochańskich w tak znamienitym wydarzeniu, wskazuje, że musiała być to rodzina o największym autorytecie bądź też najstarsza (najprawdopodobniej jedno i drugie).
Zapisy traktatu z ziemi dobrzyńskiej ukazują nam: Prawda – Johannis de Cochanye, Rola – Nicolai de Cochanye oraz Johannis de clendio (z jego rodu syn lub brat bez podania herbu). Jednocześnie powyżej nich podpisano z herbu Luba – Myeczslay de Nowavyes5. Biorąc pod uwagę, że Biliński Nową Wieś także łączy z Kochańskim o przydomku własnym Kochański-Nowakowicz vel Nowak, należy przyjąć, że byłby to pierwszy historyczny wpis dotyczący Kochańskich h. Luba6. Zgodnie z informacjami zawartymi w tym artykule, na pewno Kochanie dostało się w ręce Roliców już z końcem XIV wieku7. Obok Kochańskich-Roliców Kochań dziedziczyli także bliscy krewniacy  Kochańscy-Prawdzice. Jednym z nich, jak napisano, był Jan Kochański, reprezentujący swój ród na akcie sejmiku dobrzyńskiego. Od połowy XV wieku Kochań przeszedł z Kochańskich-Prawdziców w ręce Kochańskich-Lubiczów (miejscowość została odziedziczona lub też musiała zostać odsprzedana). Natomiast Kochańscy-Rolice dziedziczyli swoje części na Kochaniu do XVI wieku. Stąd potomków Mikołaja i Jana Rolów należałoby szukać i wyodrębnić z grupy posesorów uznawanych za Lubiczów8. Dokładnej daty przejęcia całych dóbr Kochania przez Kochańskich h. Luba niestety nie znamy, lecz można przypuszczać, że było to około 1430-50 od krewniaków Kochańskich-Prawda oraz 1540-1570 od krewniaków Kochańskich-Rola.
Wywody  Bronisława Nowaka, wykazują, że Kochańscy h. Rola pojawili się na Ziemi Dobrzyńskiej naprawdę bardzo wcześnie, bo już w połowie XIIIw. Znaczyłoby to, że chronologicznie WSZYSCY obecni Kochańscy wywodzą się od Roliców9 z Kochania. W dalszej kolejności (najprawdopodobniej) za wybitną służbę lub też zasługi wojenne z tej rodziny wyodrębnili się Kochańscy z odrębnym h. Prawda, oraz Kochańscy z odrębnym h. Luba. Wszyscy zatem Kochańscy wywodzący się z Kochania mają wspólne  bliskie korzenie. Byli braćmi rodzonymi albo też stryjecznymi.

1.   Miesięcznik Heraldyczny 1934, Rok XIII, nr 10, s. 7.
2.   B. Nowak, Najstarsze siedziby Roliców w ziemi dobrzyńskiej i na Kujawach, Ziemia Dobrzyńska. Zeszyty Historyczne Dobrzyńskiego Oddziału WTN t. 4:1996, s. 26.
3.   A. Biliński, Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, Warszawa 1932, s. 85.
4.   A. Biliński, Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, Warszawa 1932, s. 85.
5.   KDP, Kodeks Dyplomatyczny Polski,  Poznań 1880, t. II/2, nr  DLXXVIII, s. 856-861.
6.   A. Biliński, Szlachta ziemi dobrzyńskie za ostatnich Jagiellonów, Warszawa 1932, s. 85.
7.   B. Nowak, Najstarsze siedziby Roliców w ziemi dobrzyńskiej i na Kujawach, Ziemia Dobrzyńska. Zeszyty Historyczne Dobrzyńskiego Oddziału WTN t. 4:1996, s. 26.
8.   B. Nowak, Najstarsze siedziby Roliców w Ziemi Dobrzyńskiej i na Kujawach – Ziemia Dobrzyńska – Zeszyty Historyczne Dobrzyńskiego Oddziału WTN – Nr. 4,1996r. s. 27.
9.   B. Nowak, Najstarsze siedziby Roliców w Ziemi Dobrzyńskiej i na Kujawach – Ziemia Dobrzyńska – Zeszyty Historyczne Dobrzyńskiego Oddziału WTN – Nr. 4,1996r. s. 25-46.